Diz protezi, diz ekleminde ileri derecede hasar, aşınma veya kıkırdak kaybı nedeniyle oluşan ağrı ve hareket kısıtlılığını gidermek için uygulanan cerrahi bir işlemdir. Protez, yapay bileşenlerden oluşur ve hasarlı eklem yüzeylerini değiştirerek dizin normal fonksiyonlarını geri kazandırır.
Bu operasyon özellikle osteoartrit, romatoid artrit veya travmatik yaralanmalar sonucu diz eklemi ciddi şekilde zarar görmüş hastalar için önerilir. Diz protezi ameliyatı, günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmekte zorlanan, şiddetli ağrı çeken ve diğer tedavi yöntemlerinden fayda göremeyen bireyler için önemli bir çözüm olabilir.
Genellikle 60 yaş üstü hastalara uygulanır, ancak ileri düzey eklem dejenerasyonu yaşayan genç hastalarda da tercih edilebilir. Operasyon sonrası yaşam kalitesinin artması, ağrının azalması ve hareket kabiliyetinin geri kazanılması en büyük avantajlardır. Ancak, başarılı bir sonuç için hastanın genel sağlık durumu ve ameliyat sonrası fizik tedavi süreci oldukça önemlidir.
Diz Protezi Çeşitleri
Diz protezleri hastanın ihtiyacına ve eklem hasarının boyutuna göre farklı türlerde olabilir. En yaygın kullanılan diz protezi türleri şunlardır:
- Total Diz Protezi: Diz ekleminin tamamının değiştirilmesi gereken ileri vakalarda uygulanır. Kıkırdak dokusu tamamen aşındığında ve ağrı dayanılmaz hale geldiğinde tercih edilir.
- Parsiyel (Kısmi) Diz Protezi: Sadece dizin bir bölümünde hasar varsa, sağlam kalan dokular korunarak uygulanır. Daha küçük bir cerrahi girişim olduğu için iyileşme süreci total proteze göre daha hızlıdır.
- Revizyon Diz Protezi: Daha önce takılmış protezin aşınması veya gevşemesi durumunda eski protezin yerine yenisinin takılması işlemidir.
Hangi protez tipinin uygun olduğu, hastanın yaşına, hareket seviyesine ve eklemdeki hasarın boyutuna bağlı olarak doktor tarafından belirlenir. Hastanın yaşam tarzı ve beklentileri de protez seçiminde önemli bir rol oynar.
Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Diz protezi ameliyatı, genellikle genel veya spinal anestezi altında gerçekleştirilen bir cerrahi işlemdir ve ortalama olarak 1-2 saat sürer. Ameliyat, hasar görmüş eklem yüzeylerinin yapay protezle değiştirilmesini içerir ve şu temel aşamalardan oluşur:
Öncelikle, hastanın genel sağlık durumu değerlendirilir ve ameliyat için uygun olup olmadığı belirlenir. Kan testleri, röntgen ve diğer görüntüleme yöntemleri kullanılarak diz ekleminin yapısı detaylı bir şekilde incelenir. Anestezi uzmanı tarafından hastaya genel anestezi (tam uyutma) veya spinal anestezi (belden aşağısının uyuşturulması) uygulanır.
Ameliyat sırasında cerrah, diz eklemine ulaşabilmek için uygun bir kesi yapar. Hasarlı kıkırdak dokusu ve eklem yüzeyleri dikkatlice temizlenir. Ardından, metal ve plastikten yapılmış yapay eklem bileşenleri, hastanın diz yapısına en uygun şekilde yerleştirilir. Protezin stabil olup olmadığını kontrol etmek için diz hareket ettirilerek mekanik uyumu test edilir.
Tüm bileşenler yerine oturduktan sonra cerrah, eklemin doğal hareket kabiliyetini koruması için protezi dikkatlice hizalar. Eğer gerekirse, eklem içindeki bağlar ve yumuşak dokular yeniden düzenlenir. Son olarak, kesi dikilerek cerrahi alan kapatılır ve pansuman yapılır.
Ameliyat sonrası hastalar genellikle 3 ila 5 gün hastanede gözetim altında tutulur. İlk birkaç saat içinde hasta kontrollü olarak hareket ettirilir ve erken dönemde fizik tedavi başlatılır. Rehabilitasyon süreci, protezin uzun ömürlü olabilmesi ve hastanın hareket kabiliyetini yeniden kazanması için büyük önem taşır.
Diz Protezi Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci
Diz protezi ameliyatından sonra iyileşme süreci hastanın genel sağlık durumuna ve uygulanan cerrahi yönteme bağlı olarak değişir. İlk birkaç hafta boyunca hastalar yürüteç veya koltuk değneği kullanarak hareket eder. Şişlik ve ağrıyı azaltmak için doktor tarafından önerilen ilaçlar ve buz uygulaması yapılır.
İlk 6 hafta, hareket kabiliyetini artırmak için fizik tedavi sürecine başlanır. Egzersizler, kasların güçlenmesine ve protezin düzgün çalışmasına yardımcı olur. Bu süreçte hastaların aşırı yükten kaçınmaları ve önerilen rehabilitasyon programına düzenli devam etmeleri gerekir.
Tam iyileşme süreci genellikle 3-6 ay arasında değişir. Hastaların büyük çoğunluğu bu süreç sonunda ağrılarından kurtulur ve günlük aktivitelerine geri dönebilir. Ancak, protezin uzun ömürlü olması için aşırı zorlayıcı aktivitelerden kaçınılmalı ve düzenli doktor kontrolleri ihmal edilmemelidir.
